PCT - terapia pocyklowa - odblokowanie

PCT - terapia pocyklowa - odblokowanie

PCT (Post Cycle Therapy) / Odblok

Terapia pocyklowa (PCT, ang. Post Cycle Therapy, potocznie zwane także Odblok czy Odblokowanie) to kluczowy element odpowiedzialnego stosowania środków anabolicznych (sterydów anaboliczno-androgennych lub SARMs). Jej głównym celem jest przywrócenie naturalnej produkcji testosteronu po zakończeniu cyklu oraz minimalizacja negatywnych skutków hormonalnych. Niestety, wiele osób bagatelizuje jej znaczenie, co prowadzi do długotrwałych problemów zdrowotnych, takich jak hipogonadyzm czy nieodwracalne zmiany hormonalne.

Każdy cykl sterydowy zaburza oś HPTA (podwzgórze-przysadka-jądra), prowadząc do obniżenia produkcji naturalnego testosteronu. Im dłuższy cykl i wyższe dawki, tym większy wpływ na organizm. Dlatego odpowiednie planowanie PCT jest nie tylko zalecane, ale wręcz obowiązkowe.

W tym artykule omówimy najważniejsze aspekty terapii pocyklowej – od znaczenia badań hormonalnych, przez stosowanie HCG i inhibitorów aromatazy, aż po znaczenie diety, suplementacji i psychologicznych aspektów regeneracji. Bazując na naukowych danych i moim wieloletnim doświadczeniu, przedstawiam praktyczny przewodnik dla osób chcących przeprowadzić skuteczny odblok.

Dlaczego odblok jest tak ważny?

• Ochrona zdrowia hormonalnego: Brak PCT może prowadzić do trwałych uszkodzeń osi HPTA.
• Utrzymanie osiągnięć:
  Prawidłowe PCT pozwala na zachowanie efektów wypracowanych podczas cyklu tzn. zachowanie uzyskanej masy mięśniowej oraz zminimalizowanie spadku siły.
• Minimalizacja skutków ubocznych:
  • Redukcja „dziury hormonalnej” zmniejsza ryzyko depresji, spadku libido i utraty masy mięśniowej.
  • Zapobieganie feminizacji (ginekomastia)
  • Zapobieganie zanikowi jąder i oligospermii

Ten przewodnik nie jest ogólnym opisem – to zbiór konkretnych, sprawdzonych metod, które pozwalają na bezpieczne zakończenie cyklu i powrót do naturalnej równowagi hormonalnej. Informacje, które znajdziesz w tym artykule nie znajdziesz nigdzie indziej ponieważ większość z nich to są lata pracy z ludżmi oraz lata moich własnych badań.

PCT dosłownie oznacza terapię po cyklu, jednak dla wygody włączyłem inne komponenty, które są stosowane od początku cyklu i formalnie nie są częścią PCT.

Znaczenie badań przed i po cyklu

Badania laboratoryjne to fundament skutecznego i bezpiecznego przeprowadzenia terapii pocyklowej (odbloku). Bez nich poruszamy się w ciemno, co może prowadzić do poważnych błędów. Przed rozpoczęciem cyklu zaleca się ocenę ogólnego stanu zdrowia, ale w kontekście PCT kluczowe są szczegółowe badania hormonalne.

Dlaczego badania są tak ważne?

• Pozwalają określić wartości wyjściowe hormonów, takie jak:
  • Testosteron całkowity
  • LH (hormon luteinizujący)
  • FSH (hormon folikulotropowy)
  • SHBG (białko wiążące hormony płciowe) - to badanie pozwala określić na jakim poziomie mamy wolny testosteron
• Dzięki wartościom wyjściowym wiemy, do jakiego poziomu organizm powinien wrócić po cyklu i odblokowaniu.
• Bez tych danych ryzykujemy:
  • Zakończenie PCT zbyt wcześnie – np. poziom testosteronu jest średni, ale u danej osoby naturalnie był wysoki. Brak kontynuacji odbloku może skutkować trwałym obniżeniem poziomu testosteronu.
  • Pominięcie ukrytych problemów – hipogonadyzm pierwotny (np. uszkodzenie jąder) wymaga terapii zastępczej, której żaden odblok nie rozwiąże. Oczywiście tutaj mówimy o przypadku kiedy hipogonadyzm już był przed cyklem.
  • Niewłaściwe leczenie hipogonadyzmu wtórnego – w niektórych przypadkach konieczne może być długotrwałe stosowanie blokerów estrogenu w celu podtrzymania produkcji testosteronu.
  • "Przegrzanie" osi HPTA – zbyt wysokie dawki leków, takich jak Clomid, Tamoksyfen czy Toremifen, mogą powodować problemy hormonalne. Na podstawie badań przed cyklem można wstępnie określić prawidłowe dawkowanie blokerów estrogenów.

Jakie zasady stosować podczas PCT na podstawie badań?

1. Odblok kończymy, gdy poziom testosteronu osiąga o 30% wyższą wartość niż bazowa.
   Po odstawieniu leków poziom testosteronu naturalnie spadnie o około 30%. Aby uniknąć niedoborów, konieczne jest uzyskanie tej „nadwyżki”.
2. Nigdy nie stosujemy PCT w ciemno.
   To częsty błąd, który może być bardziej szkodliwy niż brak odbloku. Bez badań nie jesteśmy w stanie odpowiednio dobrać dawek leków ani ocenić, czy PCT przynosi oczekiwane efekty. Nabiera to dodatkowego znaczenia szczególnie w przypadku kiedy podopieczny stosuje środki z czarnego rynku.

Praktyczne wskazówki na podstawie doświadczenia:

• Zawsze wykonuj badania przed rozpoczęciem cyklu, aby znać swoje wartości wyjściowe.
• Po zakończeniu cyklu wykonaj badania kontrolne w celu oceny poziomu hormonów. Zazwyczaj to jest 20-25 dzień odbloku oraz 30 dni po całkowitym zaprzestaniu podawania clomidu, tamoksyfenu czy toremifenu
• W trakcie PCT powtarzaj badania co 2–3 tygodnie, aby monitorować efekty i odpowiednio dostosowywać dawki leków.

Najczęściej ignorowany fakt:
Prawidłowy odblok jest zakończony tylko wtedy, gdy organizm wraca do równowagi hormonalnej. Nie ma jednej „uniwersalnej” dawki Clomidu czy Tamoksyfenu – wszystko zależy od indywidualnych wyników badań.

Brak badań to jeden z najczęstszych błędów popełnianych podczas terapii pocyklowej. Skuteczne PCT wymaga nie tylko wiedzy, ale przede wszystkim monitorowania wyników hormonalnych. Tylko wtedy możemy mówić o pełnym sukcesie odblokowania.

Rola HCG w PCT

Gonadotropina kosmówkowa (HCG) to niezwykle ważny element stosowany w trakcie cykli sterydowych, ale jej miejsce w terapii pocyklowej jest często błędnie rozumiane. HCG stosuje się w celu zapobiegania atrofii jąder i utrzymania ich funkcjonalności, ale nie powinno być wykorzystywane bezpośrednio podczas odbloku.

Dlaczego HCG nie jest częścią PCT?

1. Blokowanie osi HPTA: Stosowanie HCG podczas odbloku może wprowadzać organizm w stan „oszukanej” równowagi hormonalnej. Testosteron wydaje się wzrastać, ale wynika to wyłącznie z zewnętrznej stymulacji jąder przez HCG, a nie naturalnej produkcji przez organizm.
2. Cel HCG: HCG powinno być stosowane tylko podczas cyklu w celu zapobiegania zanikowi jąder i przygotowania ich do odbloku. Dzięki temu, gdy zaczynamy terapię pocyklową, jądra są zdolne do natychmiastowego wznowienia naturalnej produkcji testosteronu.

Jak prawidłowo stosować HCG?

• HCG najlepiej wprowadzać w trakcie cyklu sterydowego lub terapii zastępczej (TRT), zaczynając od 2–4 tygodnia cyklu.
• Typowe dawki wahają się od 250 IU do 500 IU podawanych 2–3 razy w tygodniu.
• HCG stosujemy do momentu pełnego wydalenia środków anabolicznych z organizmu, co pozwala na płynne przejście do terapii PCT.

Wyjątkowe przypadki stosowania HCG w trakcie odbloku - Istnieją rzadkie sytuacje, w których podawanie HCG w trakcie odbloku może być uzasadnione, ale wyłącznie w bardzo ciężkich przypadkach:

• Po wyjątkowo długich i intensywnych cyklach sterydowych, gdzie os HPTA jest mocno zahamowana.
• Stosuje się wtedy specjalny protokół, znany jako protokół dr. Scylliego, który łączy HCG z blokerami estrogenów w celu zminimalizowania ryzyka zahamowania osi. Jak wygląda dany protokół napisałem poniżej.

Bardzo często jest mi zadawane pytanie: „Ile HCG podawać podczas PCT?”
Odpowiedź jest prosta: zero. Nic nie podajemy! Podawanie HCG podczas PCT nie ma uzasadnienia i tylko wprowadza organizm w jeszcze większy chaos hormonalny (tzn blokuje). Jeśli HCG nie było stosowane w trakcie cyklu, należy to uwzględnić i wydłużyć cykl o czas, podczas którego będzie podawane HCG, ale odblok trzeba rozpocząć od blokerów receptorów estrogenowych.

Prawidłowe stosowanie HCG może znacząco ułatwić regenerację osi HPTA, ale tylko wtedy, gdy stosujemy je w odpowiednim momencie. W PCT HCG nie jest zalecane – jego rola kończy się na etapie przygotowania organizmu do odblokowania. Błędne stosowanie HCG to częsty problem wynikający z braku wiedzy lub błędnych porad.

Dieta i suplementacja podczas odbloku

Terapia pocyklowa to nie tylko odpowiednio dobrane leki, ale również wsparcie organizmu poprzez dietę i suplementację. Proces regeneracji hormonalnej wymaga optymalnych warunków, a te możemy stworzyć, dostarczając organizmowi odpowiednich składników odżywczych i suplementów.

Dieta wspierająca odblok

Podstawą diety powinny być zdrowe tłuszcze, które są kluczowe dla produkcji hormonów, w tym testosteronu. Warto uwzględnić:

• Kwasy omega-3 – tłuste ryby (łosoś, makrela), orzechy włoskie, siemię lniane.
• Jednonienasycone kwasy tłuszczowe – awokado, oliwa z oliwek, migdały.
• Nasycone tłuszcze w umiarkowanych ilościach – żółtka jaj, masło, mięso.

Węglowodany powinny pochodzić z niskoprzetworzonych źródeł, takich jak kasze, ryż pełnoziarnisty czy bataty, a białko warto dostarczać z mięsa, ryb, jajek oraz wysokiej jakości odżywek białkowych.

Suplementy wspomagające odblokowanie

1. Cynk – wspiera produkcję testosteronu, działa jako naturalny inhibitor aromatazy.
2. Magnez – wspomaga regenerację i poprawia jakość snu.
3. Bor – może zwiększać poziom wolnego testosteronu poprzez obniżenie SHBG.
4. Kwasy omega-3 – redukują stany zapalne i wspierają równowagę hormonalną.
5. Tribulus terrestris – ziołowy suplement tradycyjnie stosowany do wspierania libido i zdrowia hormonalnego. Z mojej obserwacji tribulus działa tylko w trakcie odbloku, normalnie jego wpływ na testosteron jest niemalże znikomy. Podnosi libido, ale na hormony raczej nie wpływa.
6. Ashwagandha – adaptogen, który redukuje stres i wspiera regenerację.
7. Witaminy D3 i K2 – wspierają układ hormonalny oraz zdrowie kości.

Trądzik podczas odbloku 

Podczas terapii pocyklowej zmiany hormonalne mogą prowadzić do wzrostu produkcji sebum, co często skutkuje nasileniem trądziku. Problem ten dotyczy głównie osób z predyspozycjami genetycznymi lub tych, którzy mieli wcześniej problemy z cerą.

Jak radzić sobie z trądzikiem w trakcie odbloku?

• Unikaj wysokiego indeksu glikemicznego w diecie – cukry proste mogą nasilać problemy skórne.
• Dbaj o higienę skóry – używaj delikatnych środków myjących przeznaczonych dla skóry tłustej i trądzikowej.
• Zadbaj o odpowiednią suplementację:
  • Cynk – reguluje produkcję sebum i przyspiesza gojenie zmian skórnych.
  • Omega-3 – redukują stan zapalny i poprawiają kondycję skóry.
  • Witamina A (z naturalnych źródeł, np. wątróbka) – wspiera regenerację skóry.
• Unikaj tłuszczów trans – mogą nasilać stany zapalne i problemy skórne.
• Wprowadź adaptogeny – jak ashwagandha, które zmniejszają stres, a tym samym obciążenie dla skóry.

Praktyczne wskazówki

• Unikaj restrykcyjnych diet podczas PCT – organizm potrzebuje energii do regeneracji.
• Nawadniaj się – prawidłowe nawodnienie wspiera metabolizm i usuwanie toksyn.
• Wprowadź umiarkowaną aktywność fizyczną, aby poprawić krążenie i wspomóc regenerację, ale unikaj przetrenowania.

Możliwe skutki uboczne niewłaściwie przeprowadzonego PCT

Terapia pocyklowa to kluczowy etap regeneracji organizmu po cyklu sterydowym. Jeśli zostanie przeprowadzona niewłaściwie, może prowadzić do długotrwałych problemów hormonalnych i zdrowotnych. Poniżej opisano najczęstsze konsekwencje błędów w PCT.

1. Przedłużony czas regeneracji hormonalnej
Jeśli podczas cyklu nie zastosowano HCG lub użyto preparatu kiepskiej jakości, proces odblokowania może trwać znacznie dłużej. W czasie, gdy już nie mamy testosteronu z zewnątrz i organizm nie produkuje wystarczającej ilości testosteronu, pojawia się tzw. „dziura hormonalna”. To krytyczny moment, w którym:

• Poziom estradiolu jest zbyt niski, co prowadzi do problemów ze stawami, zaburzeń nastroju oraz zmniejszonego libido.
• Brak testosteronu skutkuje depresją, utratą masy mięśniowej i zwiększeniem tkanki tłuszczowej.

2. Spadek libido i problemy z potencją
Brak odpowiedniego odblokowania hormonalnego często prowadzi do poważnych zaburzeń seksualnych. Osoby z niedoborem testosteronu mogą doświadczać spadku libido, problemów z erekcją oraz ogólnego pogorszenia jakości życia seksualnego.

3. Depresja i problemy psychiczne
„Dziura hormonalna” to nie tylko problem fizyczny, ale także psychiczny. Niski poziom testosteronu i estradiolu może prowadzić do obniżonego nastroju, drażliwości, a nawet stanów depresyjnych.

4. Szybka utrata masy mięśniowej („zjazd”)
Niewłaściwie przeprowadzone PCT często skutkuje szybkim spadkiem masy mięśniowej wypracowanej podczas cyklu. Organizm pozbawiony dopingu i do tego z niedoborem własnych hormonów przechodzi w tryb kataboliczny, co oznacza rozkład tkanki mięśniowej.

5. Zwiększone ryzyko trwałych problemów hormonalnych
Jeśli podczas PCT zastosowane dawki leków (Clomid, Tamoksyfen, Toremifen) były zbyt małe - odblok nie zadziała, jeżeli zbyt duże - oś HPTA może zostać „przegrzana”. A to spowalnia odblok. U osób z predyspozycjami genetycznymi lub wcześniejszymi problemami hormonalnymi może dojść do trwałego zahamowania produkcji testosteronu.

Z mojego doświadczenia, 99% zdrowych osób poniżej 50. roku życia przy prawidłowo zaplanowanym protokole nie doświadcza wymienionych problemów. Już po dwóch tygodniach od rozpoczęcia odbloku poziom testosteronu zaczyna wracać do normy (co nie oznacza jednak zakończenia terapii). W swojej praktyce opracowałem ponad 1000 protokołów i dysponuję szeroką bazą wyników badań laboratoryjnych, które potwierdzają skuteczność tych metod. Na 20. dzień odbloku poziom hormonów zazwyczaj znajduje się w normie lub wynosi około 130% wartości wyjściowej, co gwarantuje optymalną regenerację organizmu.

Problemy zazwyczaj wynikają z:

1. Stosowania podrabianych preparatów – np. Clomid tzw. Grecki w ogóle nie działa (w latach 2022-2024 nie spotkaliśmy ani jednego działającego)
2. Pomijania HCG podczas cyklu – to jeden z najczęstszych błędów.
3. Już istniejących zaburzeń hormonalnych, które były ignorowane przed cyklem.

Najważniejszy wniosek
Główne zadanie PCT to zminimalizowanie czasu, w którym organizm pozostaje bez hormonów. Im krótszy okres „dziury hormonalnej”, tym mniejsze ryzyko skutków ubocznych i większa szansa na pełną regenerację.

Rola inhibitorów aromatazy w PCT

Inhibitory aromatazy (w skrócie IA) (Letrozol, Anastrozol, Eksemestan) odgrywają istotną rolę w zarządzaniu poziomem estrogenów podczas cyklu sterydowego, ale ich zastosowanie w trakcie odbloku jest bardziej ograniczone. Zrozumienie, kiedy i jak ich używać, jest kluczowe dla skutecznego i bezpiecznego przeprowadzenia terapii pocyklowej.

Kiedy inhibitory aromatazy są potrzebne podczas PCT?

W trakcie terapii pocyklowej inhibitory aromatazy są stosowane rzadko i zazwyczaj dopiero pod koniec odbloku. Główne przypadki ich zastosowania obejmują:

1. Wysoki poziom testosteronu podczas odbloku – kiedy pod wpływem Clomidu lub Tamoksyfenu poziom testosteronu przekracza wartości wyjściowe, istnieje ryzyko nadmiernej aromatyzacji, co może prowadzić do wzrostu poziomu estradiolu.
2. Długotrwałe stosowanie Clomidu po zakończeniu PCT – w celu utrzymania wysokiej produkcji testosteronu może być konieczne wprowadzenie IA, aby zapobiec skutkom ubocznym wynikającym z nadmiaru estrogenów.

Rola IA podczas cyklu

• Głównym celem stosowania inhibitorów aromatazy w trakcie cyklu jest kontrola poziomu estradiolu, szczególnie przy stosowaniu środków anabolicznych, które podlegają aromatyzacji.
• Wysoki poziom estradiolu nie tylko zwiększa ryzyko ginekomastii, ale także poprzez mechanizmy sprzężenia zwrotnego może opóźniać rozpoczęcie PCT. Dlatego kontrola aromatyzacji powinna być częścią strategii już na etapie cyklu.

Przyklady stosowania AI znajdują się w artykule Jak ułożyć cykl sterydowy?

Dlaczego wysoki poziom estradiolu opóźnia odblok?

Estradiol działa hamująco na oś HPTA poprzez mechanizm sprzężenia zwrotnego. Przy wysokim poziomie estrogenów podwzgórze i przysadka odbierają sygnał, że organizm ma wystarczającą ilość hormonów, co prowadzi do zahamowania produkcji gonadotropin (LH i FSH). Gonadotropiny te są kluczowe dla stymulacji jąder do produkcji testosteronu, więc ich brak uniemożliwia efektywną regenerację hormonalną.

Dlaczego Clomid może gorzej działać przy wysokim poziomie estradiolu?

Clomid działa jako selektywny modulator receptora estrogenowego (SERM), blokując receptory estrogenowe na poziomie podwzgórza i przysadki, co zwiększa produkcję gonadotropin. Jednak gdy poziom estradiolu jest bardzo wysoki, ilość estradiolu może przewyższać zdolność Clomidu do skutecznego blokowania receptorów. W efekcie przysadka nie wytwarza wystarczającej ilości LH i FSH, co spowalnia proces regeneracji osi HPTA.

Problem wysokiego poziomu estradiolu po cyklu

W przypadkach, gdy osoba stosuje testosteron enantat, a następnie przechodzi na testosteron propionat, może dojść do nadmiernej aromatyzacji w końcowych fazach cyklu. Wysoki poziom estradiolu utrzymuje się nawet po odstawieniu propionatu, co prowadzi do sytuacji, w której poziom testosteronu jest bliski zeru, a estradiol pozostaje podwyższony.
Taki stan znacząco utrudnia terapię PCT, ponieważ wysoki poziom estrogenów tłumi działanie Clomidu, uniemożliwiając prawidłowe pobudzenie osi HPTA. Dlatego niezwykle ważne jest, aby już w trakcie cyklu kontrolować aromatyzację poprzez stosowanie inhibitorów aromatazy, szczególnie w końcowej fazie przy użyciu testosteronu propionatu.

Praktyczne wskazówki dotyczące IA:

• Zawsze kontroluj poziom estradiolu podczas cyklu i PCT poprzez regularne badania.
• Jeśli stosujesz IA w trakcie odbloku, wybieraj najniższą skuteczną dawkę. Przykładowo, Anastrozol można stosować w minimalnych dawkach, np. 0,25 mg co 3 dni, TYLKO jeśli zajdzie taka potrzeba. A dowiesz sie o tym TYLKO na podstawie badań.
• Unikaj „w ciemno” stosowania IA – zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki poziom estradiolu negatywnie wpływają na regenerację osi hormonalnej.

W aptekach, inhibitory aromatazy kryją się pod następującymi nazwami:

• Letrozol: Apo-Letro, Aromek, Clarzole, Etruzil, Femara, Lametta, Letralan, Letromedac, Letrozol Teva, Letrozole Accord, Letrozole Apotex, Letrozole Bluefish, Lortanda, Lostar, Mionic, Symletrol, Trozebax
• Anastrozol: Anastralan, AnastroLek, Anastrozol Bluefish, Anastrozol medac, Anastrozol Teva, Anastrozolo-ratiopharm, Anastrozole Accord, Ansyn, Apo-Nastrol, Arimidex, Atrozol, Egistrozol, Mamostrol, Symanastrol, Zolastrol
• Eksemestan: Aromasin, Glandex, Symex

Ciekawostka
Proviron przez wiele osób jest uważany za słaby inhibitor aromatazy (https://www.steroidology.com/forum/anabolic-steroid-forum/84687-how-effective-proviron-aromatase-blocker.html). Z mojej opinii jest to nieprawda, nie obniża SHBG oraz nie blokuje aromatyzacji.

Kisspeptyna w trakcie odbloku

Kisspeptyna to peptydowy hormon o dużym potencjale w kontekście wspomagania regeneracji osi HPTA. Jego działanie polega na stymulacji podwzgórza do wydzielania gonadoliberyny (GnRH), co w dalszej kolejności zwiększa produkcję gonadotropin (LH i FSH) przez przysadkę. To sprawia, że kisspeptyna może być obiecującym wsparciem zarówno podczas cyklu, jak i w trakcie PCT.

Czy warto stosować kisspeptynę podczas odbloku?

Tak, w niektórych przypadkach kisspeptyna może być bardzo pomocna, szczególnie wtedy, gdy:

1. Oś HPTA jest mocno zahamowana – np. po długotrwałych i intensywnych cyklach sterydowych.
2. Standardowe środki (Clomid, Tamoksyfen) są niewystarczające – kisspeptyna może działać synergicznie, zwiększając efektywność PCT.
3. Istnieje potrzeba szybszego przywrócenia funkcji osi HPTA – dzięki jej bezpośredniemu wpływowi na podwzgórze.

Czy kisspeptyna ma zastosowanie podczas cyklu?

Raczej nie jest to standardowa praktyka, ponieważ głównym celem kisspeptyny jest stymulacja naturalnej produkcji gonadotropin, która i tak jest zahamowana podczas cyklu. Jednak w wyjątkowych przypadkach, np. gdy stosujemy HCG w celu zapobiegania atrofii jąder, kisspeptyna mogłaby potencjalnie działać jako dodatkowe wsparcie dla osi HPTA.

Zalety stosowania kisspeptyny:

• Pobudza naturalne wydzielanie GnRH, co prowadzi do zwiększenia LH i FSH.
• Może działać szybciej i bardziej bezpośrednio niż SERM-y, omijając pewne ograniczenia działania Clomidu czy Tamoksyfenu.
• Nie wpływa negatywnie na poziom estrogenów, co jest istotnym aspektem w regeneracji osi HPTA.

Ewentualne wady lub ograniczenia:

• Kisspeptyna jest stosunkowo nowym środkiem, a liczba badań klinicznych dotyczących jej długoterminowego stosowania jest ograniczona.
• Jej skuteczność może być niższa u osób, których podwzgórze lub przysadka są uszkodzone bądź niewrażliwe na GnRH.

Psychologiczne aspekty PCT

Terapia pocyklowa to nie tylko wyzwanie fizyczne, ale również psychologiczne. Zmiany hormonalne zachodzące w organizmie po zakończeniu cyklu sterydowego mogą znacząco wpłynąć na samopoczucie i zdrowie psychiczne. Zrozumienie tych procesów oraz odpowiednie wsparcie są kluczowe dla przejścia przez ten etap bez poważniejszych problemów.

Dlaczego PCT wpływa na psychikę?

1. Spadek testosteronu – Nawet przy dobrze przeprowadzonej terapii pocyklowej poziom testosteronu naturalnie obniża się po odstawieniu środków anabolicznych. Ten spadek może prowadzić do:
   • Obniżonego nastroju.
   • Drażliwości.
   • Zmniejszonego poczucia pewności siebie.
2. Zmiany poziomu estrogenów – Zaburzenia równowagi estrogenowej mogą powodować wahania nastroju, problemy ze snem i poczucie zmęczenia.
3. „Zjazd” hormonalny – Okres przejściowy, w którym organizm nie produkuje jeszcze wystarczającej ilości własnych hormonów, jest szczególnie trudny, gdyż wpływa na ogólne samopoczucie, energię i motywację.

Jak radzić sobie z psychologicznymi wyzwaniami PCT?

• Zrozumienie i akceptacja: Świadomość, że wahania nastroju są naturalną częścią procesu regeneracji, pomaga lepiej je znieść.
• Utrzymanie aktywności fizycznej: Regularne treningi o umiarkowanej intensywności poprawiają nastrój dzięki wydzielaniu endorfin i mogą pomóc w łagodzeniu stresu.
• Zarządzanie stresem: Stosowanie technik relaksacyjnych, takich jak medytacja, oddechy przeponowe czy joga, wspiera stabilność emocjonalną.
• Suplementacja: Adaptogeny, takie jak ashwagandha, mogą pomóc w regulacji poziomu kortyzolu i redukcji stresu. Witaminy z grupy B oraz magnez wspierają układ nerwowy.
• Wsparcie społeczne: Rozmowy z osobami, które przeszły podobny proces, mogą być niezwykle pomocne. To napisałem nie dla żartu, rozmowy z innymi osobami które stosują doping są na prawdę pomocne. Warto także rozważyć kontakt z terapeutą, jeśli problemy z nastrojem się pogłębiają.

Czego unikać podczas PCT?

1. Izolacji społecznej – Brak wsparcia i zamknięcie się w sobie mogą nasilać objawy depresji.
2. Nadmiernego treningu – Przetrenowanie w tej fazie może zwiększyć poziom stresu i pogorszyć regenerację.
3. Stymulantów i alkoholu – Mogą nasilać wahania nastroju i utrudniać regenerację organizmu.

Motywacja i cele podczas PCT

Często problemem podczas PCT jest brak motywacji, wynikający ze spadku energii i efektów wizualnych (utrata masy mięśniowej, pogorszenie definicji). Dlatego warto:

• Skupiać się na długoterminowych celach: Pamiętaj, że PCT to tylko etap, a prawidłowo przeprowadzony odblok zapewni lepsze efekty w przyszłości.
• Monitorować progres: Regularne badania hormonalne i dokumentowanie zmian pomogą zobaczyć, że regeneracja postępuje, co może być motywujące.

Dodam, że w mojej praktyce miały miejsce tylko 2 przypadki, kiedy osoby bardzo źle się czuły. Jak się okazało w pierwszym przypadku osoba brała Grecki Clomid który nie działal, a w drugim osoba ogólnie bardzo źle reagowała na cytrynian klomifemu. Zastąpiliśmy go tamoksyfenem i wszystko wróciło do normy.
Średnio spadek nastroju trwa do około dwóch tygodni, lecz tu nie mówimy o stanach depresyjnych.

Stopniowe odstawianie środków przed odblokiem

Stopniowe odstawianie sterydów anabolicznych, szczególnie długich estrów, takich jak testosteron enantat, ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego przejścia do terapii pocyklowej (PCT). Ten proces pozwala zminimalizować „dziurę hormonalną” – moment, w którym poziom egzogennego testosteronu spada, a endogenny jeszcze się nie odbudował.

Dlaczego stopniowe odstawianie jest ważne?

1. Minimalizacja wahań hormonalnych – Nagłe zaprzestanie stosowania sterydów może prowadzić do gwałtownego spadku poziomu testosteronu, co pogłębia objawy „zjazdu” (utrata masy mięśniowej, spadek libido, depresja). Stopniowe zmniejszanie dawek pozwala organizmowi lepiej dostosować się do zmieniających się warunków hormonalnych.
2. Lepsza kontrola estradiolu – Długie estry, takie jak enantat, mają tendencję do aromatyzacji. Stopniowe przejście na krótsze estry, jak propionat, pozwala lepiej kontrolować poziom estrogenów i unikać nadmiernej aromatyzacji.

Jak prawidłowo zmniejszać dakowanie testosteronu (innych preparatów)?

• Przejście z długiego na krótki ester
  Po zakończeniu stosowania testosteronu enantatu/cypionatu/dekanianu należy przejść na testosteron propionat, który ma krótszy okres półtrwania. Propionat pozwala na bardziej precyzyjne kontrolowanie poziomu hormonów we krwi i szybsze rozpoczęcie PCT po jego odstawieniu.
• Zmniejszanie dawek
  Dla osób stosujących wysokie dawki testosteronu (np. 1000 mg tygodniowo), proces odstawiania może wyglądać następująco:
  • Tydzień 1: 500 mg.
  • Tydzień 2: 250 mg.
  • Tydzień 3: Przejście na propionat (np. 100 mg co 2 dni).
  • Następnie całkowite odstawienie po 3 tygodniach stosowania propionatu.

Częste błędy podczas odstawiania:

1. Brak przejścia na krótki ester – Jeśli po długim estrze od razu rozpoczyna się PCT, organizm może nadal wydalać pozostałości sterydów, co zaburza działanie Clomidu czy Tamoksyfenu. W tym przypadku nie ma mowy o udanym odbloku. Ten błąd jest niezwyle częsty. 
2. Zbyt szybkie odstawienie – Nagłe zaprzestanie stosowania sterydów, szczególnie przy dużych dawkach, zwiększa ryzyko „dziury hormonalnej”. Na przykład po 250mg testosteronu enantatu odblok trzeba rozpocząć średnio po 21 dniu od ostatniej iniekcji. W tym czasie poziom testosteronu będzie stopniowo spadał, ale odbloku w dalszym ciągu nie można rozpocząć gdzyż nie zadziała. Dlatego należy robić "wyjście" z cykl na krotkich estrach testosteronu - propionacie.

Przykład praktyczny:
Osoba stosująca 750 mg testosteronu enantatu tygodniowo kończy cykl i zmniejsza dawke do 300mg tygodniowo. Następnie, przechodzi na testosteron propionat w dawce 100 mg co 2 dni. Po trzech tygodniach stosowania propionatu i kontroli estradiolu rozpoczyna PCT, gdy poziom testosteronu jest wystarczająco niski, by nie zakłócać działania blokerów estrogenowych.

Należy też pamiętać, że w przyapdku testosteronu propionatu z odblokiem należy odczekać 3 okresy półtrwania.

Dlaczego obniżanie dawki nie musi być bardzo powolne?

Stopniowe zmniejszanie dawki sterydów nie oznacza przeciągania procesu na wiele tygodni. Wystarczające jest redukowanie dawki o połowę co tydzień, aby organizm miał czas na adaptację, jednocześnie skracając czas trwania odstawiania.

Jak przeprowadzić odblok?

Prawidłowe przeprowadzenie odbloku (PCT) wymaga uwzględnienia rodzaju i długości cyklu, stosowanych środków anabolicznych oraz ich okresów półtrwania. W tej sekcji omówimy najważniejsze zasady tworzenia skutecznego protokołu PCT.

Kiedy rozpoczynać PCT?

Rozpoczęcie odbloku zależy od rodzaju stosowanego sterydu oraz jego okresu półtrwania. Ogólnie pdblok rozpoczynamy po mniej więcej trzech-czterech okresach półtrwania ostatniego zastosowanego środka w dawce bliskiej naturalnej. Dla popularnych preparatów:

• Testosteron enantat: Okres półtrwania wynosi około 5 dni, więc PCT zaczynamy po około 20 dniach. Jeżeli dawka wynosi na przykład 750mg tygodniowo to należy odpowiednie zwiększyć ilość okresów półtrwania.
• Testosteron propionat: Okres półtrwania to około 2 dni, więc PCT można rozpocząć po 6 dniach od ostatniej dawki 100mg.

Najważniejsze elementy skutecznego PCT:

1. Clomid (Clomifen)
   • Stosowany w celu stymulacji przysadki do produkcji LH i FSH.
   • Dawki początkowe są wyższe (np. 100 mg/dzień), a następnie zmniejszane (np. 50 mg/dzień).
2. Tamoksyfen (Nolvadex)
   • Działa synergistycznie z Clomidem, wspierając regenerację osi HPTA i blokując działanie estrogenów. Jeste lekiem starszego pokolenia i stosuje się go dużo rzadziej niż klomifen - zazwyczaj razem z clomide w cięższych przypadkach.
3. Inhibitory aromatazy (IA)
   • Wprowadzone na końcu cyklu lub na początku PCT, jeśli poziom estradiolu jest podwyższony.

Terapię pocyklową rozpoczynamy w momencie, kiedy SAA całkowicie przestaną działać (obliczamy ten czas na podstawie okresu półtrwania najdłuższych środków). Ponadto przed rozpoczęciem PCT obowiązkowo trzeba zbadać poziom estradiolu i prolaktyny. 

Jeżeli estradiol jest podwyższony - należy przyjmować inhibitory aromatazy, by obniżyć jego poziom do normy. Inaczej odblok zajmie zdecydowanie więcej czasu.

Jeżeli zaobserwujemy podwyższony poziom prolaktyny należy przyjmować kabergolinę (Dostinex). Podwyższony poziom prolaktyny również spowalnia proces powrotu do stanu wyjściowego gospodarki hormonalnej.

Uwaga! Jeżeli stosowałeś preparaty, które zwiększają poziom prolaktyny, tzn. nandrolon(deca) czy trenbolon - nie wolno przyjmować Tamoxifenu!

Przykład PCT (cykl testosteron enantat)

Powyżej został przedstawiony klasyczny cykl testosteronu enantatu z przejściem w ostatnich dwóch tygodniach na testosteron propionat w celu utrzymania stałego poziomu testosteronu. Odpowiednie wsparcie farmakologiczne pomaga zmniejszyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych i znacznie zwiększyć skuteczność cyklu.

Inhibitory aromatazy - pozwalają wykluczyć możliwość pojawienia się ginekomastii oraz zwiększa stężenie testosteronu poprzez blokowanie jego konwersji do estrogenów. Należy stosować niskie dawki, aby utrzymać poziom estrogenów w granicach wartości referencyjnych. Zamiast anastrozolu można stosować letrozol albo eksemestan. Wskazane jest wykonanie odpowiednich badań krwi, na podstawie których określamy czy w ogóle musimy stosować inhibitor aromatazy.

Gonadotropina (HCG) pozwala utrzymać wrażliwość jąder na endogenne hormony gonadotropowe. Udowodniono naukowo, że stosowanie gonadotropiny podczas cyklu pozwala znacznie szybciej przywrócić produkcję własnego testosteronu. Na cyklach wielomiesięcznych jest wprowadzany w sposób ciągły, eksperci zalecają przerwę dwutygodniową po 3-5 tygodniach stosowania. Istnieją jednak dowody na to, że stosowanie HCG podczas cyklu sterydów powoduje wzrost poziomu estrogenów do zbyt wysokiego poziomu, co z kolei może powodować skutki uboczne w postaci ginekomastii. Dlatego większość lekarzy nie zaleca stosowania HCG w trakcie cyklu. Czytaj więcej w osobnym artykule.

Tamoxifen - jest głównym lekiem, stosowanym w terapii pocyklowej. Pozwala rozpocząć produkcję własnego testosteronu poprzez blokowanie receptorów estrogenowych w przysadce mózgowej, lecz klomifen albo toremifen są bardziej preferowane.

Hormon wzrostu i peptydy - są preparatami drugorzędnymi, niezbędnymi do zahamowania katabolizmu po cyklu.

Jeżeli w ostatnich tygodniach cyklu są stosowane krótkie estry o krótkim okresie półtrwania (testosteron propionat) albo sterydy oralne, wówczas podawanie HCG oraz blokerów aromatazy jest przerywane wraz ze stosowaniem SAA. Stosowanie antyestrogenów rozpoczyna się po 3-4 dniach, gdy stężenie preparatów we krwi osiąga minimum. Czytaj więcej w osobnym artykule.

Przykład cyklu zawierający nandrolon lub trenbolon oraz odblok

• Jak już wspominałem powyżej, środki o aktywności progesteronowej - nandrolon (deca), trenbolon, podczas przyjmowania powodują zwiększenie poziomu prolaktyny, w związku z tym zmniejsza się libido, są zatrzymywane płyny w organizmie oraz możliwe jest pojawienie ginekomastii progesteronowej. Kabergolina (dostinex) pozwala prawie całkowicie wyeliminować dane skutki uboczne.
• Zamiast tamoksifenu stosuje się klomid (Clostilbegyt) albo nowoczesny i bezpieczny lek pod nazwą toremifen (Fareston). Tamoksifen zwiększa wrażliwość receptorów progesteronowych, dlatego nie jest zalecany.
• Inhibitor aromatazy jest dołączony, ponieważ podstawą cyklu jest testosteron, który aromatyzuje się w bardzo łatwy sposób.

Stosowanie wymienionych w artykule preparatów powinno odbywać się tylko i wyłączne pod nadzorem lekarza! Optymalny i bezpieczny cykl może ułożyć tylko specjalista medyczny, oceniając ryzyko oraz uwzględniając cechy danego organizmu.

Preparaty anaboliczno-androgenne mogą być stosowane tylko i wyłącznie po konsultacji z lekarzem specjalistą.
Powyższe informacje nie są zachętą do stosowania lub dystrybucji sterydów anaboliczno-androgennych. Są przedstawione tylko i wyłącznie w celu zmniejszenia ryzyka powikłań oraz skutków ubocznych u osób, które zdecydowały się na przyjmowanie danych preparatów.

Protokół dr. Michael Scally

Dr Michael Scally to uznany ekspert w dziedzinie terapii pocyklowej (PCT) oraz terapii zastępczej androgenami. Opracował kompleksowy protokół PCT, znany jako „PoWeR PCT Program”, który został zaprojektowany w celu przywrócenia funkcji osi podwzgórze-przysadka-jądra (HPG) po stosowaniu sterydów anabolicznych.

Kiedy stosować protokół PCT dr. Scally'ego?

• Po długich cyklach (>16 tygodni) z wysokimi dawkami sterydów.
• W przypadkach, gdy wcześniej ustalono że standardowe PCT było nieskuteczne ze względu na już istniejące problemy z układem hormonalnym.
• U osób z ciężkim zablokowaniem osi HPTA, objawiającym się brakiem LH, FSH i testosteronu.

Protokół PCT dr. Scally'ego:

HCG, Klomifen oraz Tamoksyfen są podawane w tym samym czasie.

1. Gonadotropina kosmówkowa (HCG):
   • Dawkowanie: 2000 IU podawane co drugi dzień.
   • Czas trwania: 20 dni.
2. Cytrynian klomifenu (Clomid):
   • Dawkowanie: 50 mg dwa razy dziennie.
   • Czas trwania: 30 dni.
3. Cytrynian tamoksyfenu (Nolvadex):
   • Dawkowanie: 20 mg dwa razy dziennie.
   • Czas trwania: 45 dni.

Cele protokołu:

• Stymulacja endogennej produkcji testosteronu:
  HCG imituje działanie hormonu luteinizującego (LH), co pobudza jądra do produkcji testosteronu.

• Poprawa funkcji przysadki mózgowej:
  Clomid i Nolvadex to selektywne modulatory receptora estrogenowego (SERM), które blokują receptory estrogenowe w podwzgórzu i przysadce mózgowej, stymulując uwalnianie gonadotropin (LH i FSH).

• Zapobieganie efektom ubocznym związanym z estrogenem:
  Dzięki blokowaniu receptorów estrogenowych Clomid i Nolvadex pomagają minimalizować potencjalne skutki uboczne, takie jak ginekomastia.

Skuteczność:

Protokół dr. Scally'ego został zastosowany w klinicznych przypadkach leczenia hipogonadyzmu wywołanego sterydami anabolicznymi. Udowodniono, że skutecznie przywraca równowagę hormonalną w ciągu około 45 dni.

Stosowanie hormonu wzrostu podczas odbloku

Hormon wzrostu (GH, ang. Growth Hormone) jest często stosowany jako wsparcie w okresie terapii pocyklowej (PCT), ale jego rola różni się od środków takich jak Clomid czy Tamoksyfen. GH nie wpływa bezpośrednio na regenerację osi HPTA, lecz może przynieść pewne korzyści, szczególnie w kontekście regeneracji ogólnoustrojowej.

Korzyści z zastosowania GH podczas PCT:

1. Ochrona masy mięśniowej
   GH wspomaga syntezę białek i działa antykatabolicznie, co może pomóc w zachowaniu masy mięśniowej w okresie spadku poziomu testosteronu.
2. Poprawa regeneracji
   GH stymuluje produkcję insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1), który wspiera regenerację tkanek, w tym mięśni i stawów, co jest szczególnie ważne po intensywnych cyklach.
3. Wsparcie w redukcji tkanki tłuszczowej
   GH przyspiesza metabolizm i pomaga w utrzymaniu lub redukcji tkanki tłuszczowej, co może przeciwdziałać tendencji do jej gromadzenia w okresie niskiego poziomu testosteronu.

Wady stosowania GH podczas PCT:

• Brak wpływu na regenerację osi HPTA: GH nie wspiera produkcji gonadotropin (LH i FSH) ani testosteronu, dlatego nie może zastąpić standardowych środków stosowanych w PCT.
• Koszty: Terapia hormonem wzrostu jest droga, co czyni ją mało praktycznym rozwiązaniem dla większości osób.
• Możliwe skutki uboczne: Stosowanie GH w nadmiarze może prowadzić do zatrzymania wody, problemów z układem nerwowym (np. zespół cieśni nadgarstka) oraz wzrostu poziomu glukozy we krwi.

Dlaczego stosowanie Provironu podczas PCT jest bez sensu?

Proviron (Mesterolon) to steryd anaboliczno-androgenny, który działa jako syntetyczny androgen i inhibitor aromatazy (co jest lekko mówiac przesadne). Często postrzegany jako potencjalne wsparcie podczas PCT, ale jego stosowanie w tej fazie jest nieefektywne i wręcz kontrproduktywne.

Dlaczego Proviron nie pomaga w PCT?

1. Nie wspiera regeneracji osi HPTA
   Proviron nie stymuluje osi HPTA, ponieważ działa jako egzogenny androgen. Wręcz przeciwnie – jego obecność może oszukać organizm, sugerując, że poziom androgenów jest wystarczający, co jeszcze bardziej hamuje naturalną produkcję testosteronu.
2. Brak efektu terapeutycznego
   W przeciwieństwie do Clomidu czy Tamoksyfenu, Proviron nie wpływa na receptory estrogenowe w podwzgórzu i przysadce, więc nie zwiększa produkcji gonadotropin (LH i FSH), co jest kluczowe dla regeneracji.
3. Maskowanie problemu
   Proviron może poprawiać libido i dawać subiektywne odczucie lepszej formy dzięki działaniu androgenowemu, ale nie rozwiązuje podstawowego problemu, jakim jest przywrócenie naturalnej produkcji testosteronu.
4. Potencjalny efekt hamujący
   Jako egzogenny androgen, Proviron może dodatkowo hamować oś HPTA, szczególnie przy wyższych dawkach, pogłębiając problem zamiast go rozwiązywać.

Dlaczego ludzie myślą, że Proviron jest dobry na PCT? Proviron blokuje aromatyzację, co zmniejsza poziom estradiolu. W praktyce jednak lepszym i bardziej kontrolowanym rozwiązaniem są inhibitory aromatazy (np. Anastrozol). Proviron często bywa mylnie postrzegany jako „lekkie wsparcie” hormonalne, które nie wpływa na regenerację osi, co jest błędnym założeniem.

Stosowanie Provironu podczas PCT jest nie tylko nieskuteczne, ale może być wręcz szkodliwe. Zamiast tego należy skupić się na środkach, które bezpośrednio wspierają regenerację osi HPTA, takich jak Clomid, Tamoksyfen czy inhibitory aromatazy w uzasadnionych przypadkach.